АНУ–ын Өвчний олон улсын DSM-5 ангилалд 2013 оны 5-р сард Мөрийтэй тоглоомонд донтох эмгэгийг шинэчлэн нэмсэн. Мөрийтэй тоглоомонд донтох эмгэгийн тархалт дэлхий дахинд 0.1-6 хувь байдаг ба эмгэгийн шалгуурт хүрэхгүй ч мөрийтэй тоглоомыг хэтрүүлэн тоглодог насанд хүрэгчид үүнээс 2-3 дахин их байна гэж үздэг. Донтолтын улмаас эмчилгээнд хамрагдаж байгаа 2 эмчлүүлэгч тутмын 1 нь амиа хорлох бодол тээж, 17 хувь нь амиа хорлох оролдлогыг хийж байсан гэсэн тоо баримт байдаг учир мөрийтэй тоглоомонд донтох эмгэгтэй хүмүүст сэтгэл гутрал, амиа хорлох эрсдэлийг үргэлж үнэлэх нь чухал.

Манай оронд мөрийтэй тоглоомонд донтох эмгэг ихсэх хандлагатай байгаа хэдий ч өнөөдрийг хүртэл тархалтын судлан тогтоогоогүй байна.

Мөрийтэй тоглох донг буюу лудоманиа гэж нэрлэх ба энэ нь зан үйлийн донтолтын нэг хэлбэр юм. Ийм эмгэгтэй хүнд мөрийтэй тоглох эмгэг дур хүсэл үе үе, хар аяндаа бий болно. Энэхүү эмгэг дур хүсэлдээ хөтлөгдөн хэдэн өдрөөр үргэлжлүүлэн, өөрийгөө захирч чадалгүй тоглож, мөнгөө дуусмагц өр тавих, эд хөрөнгөө дэнчинд өгөх, үнэт зүйлсээ барьцаанд тавих мэтчилэнгээр “шатаж” донтож тоглодог.

Мөрийтэй тоглоом тоглох үед дараах буруу бодлуудаас шалтгаалан үргэлжлүүлэн тоглосоор байдаг.

  • Би үргэлжлүүлж тоглох тусам хожих болно.
  • Би алдсанаа эргүүлж хожино.
  • Миний санхүүгийн асуудлаа шийдэх ганц арга зам бол мөрийтэй тоглоом.
  • Стрессээс зугтаж чадах ганц зам бол мөрийтэй тоглоом гэж ташаа бодох тохиолдол олонтоо байдаг.

Шинж тэмдэг

Хэрэв дараах шинж тэмдгүүд таны эргэн тойрны хэн нэгэнд илэрч байвал мөрийтэй тоглоомонд донтох эмгэгтэй байж болзошгүй тул сэтгэцийн эмчид хандах шаардлагатай.

Мөнгөтэй холбоотой шинжүүд

  • Тайлбарлаж чадахгүй өр, зээл
  • Мөнгө, үл хөдлөх хөрөнгө нь байхгүй болох
  • Олон тооны зээл
  • Төлөгдөөгүй олон төлбөрийн нэхэмжлэл, таслах арга авах тухай анхааруулга
  • Гэр оронд нь хоол хүнсний хомсдолд орсон байх
  • Мөнгө, түрийвчээ байнга хаяж гээсэн гэх
  • Санхүүгийн тогтвортой байдлаа алдах
  • Банкны нууц данс, зээлийн картууд

Хүн хоорондын асуудал

  • Тайлбарлах боломжгүй уур бухимдал
  • Сэтгэл гутрал
  • Найз нөхдийн харилцаа багасах
  • Дуугүй, чимээгүй байдалд нь гэр бүлийнхэн нь гомдоллох
  • Нийгмийн үйл ажиллагаанд орохоос татгалзах
  • Арга заль хэрэглэх, худлаа ярих, сүрдүүлэх зан төрх гаргах
  • Юу хийж байгаагаа нууцлах

Цаг хугацаатай холбоотой шинжүүд

  • Удаан хугацааны турш холбоо барьж болохгүй, алга болох
  • Өдөр тутмын үйл ажиллагаанд оролцох цаг завгүй болох
  • Ажлаа олон хоногоор хийхгүй таслах, эсвэл удаан хугацаагаар өвчилсөн гэх
  • Мөрийтэй тоглож сурахад их хугацааг зарцуулах
  • Энгийн үйл ажиллагаанд байх боломжгүй хугацааг зарцуулах

Сэтгэцийн эрүүл мэнд

  • Их хэмжээний сөрөг сэтгэл хөдлөл, мэдрэмжүүд
  • Сэтгэл санаа тогтворгүй байх
  • Зөвхөн мөрийтэй тоглоомоос сэтгэлийн таашаал авах
  • Нойрны асуудал
  • Сэтгэл гутрал, сэтгэл түгшилт
  • Амиа хорлох бодол

Мөрийтэй тоглоомонд донтсон хүнд та хэрхэн тусалж чадах вэ?

Мөрийтэй тоглох донгоос салах нь хэцүү байдаг. Олон хүн гэр бүл, найз нөхдийнхөө дэмжлэг, тусламжтайгаар мөрийтэй тоглоомоос салж, хэвийн амьдралдаа эргэн орох боломжтой. Хэрвээ та өөрөө мөрийтэй тоглоомтой холбоотой асуудалд орж үзээгүй бол тэднийг ойлгоход хэцүү байх болно. Учир нь мөрийтэй тоглоомонд донтох нь мансууруулах бодис, согтууруулах ундаанд донтох эмгэгтэй адил нөлөөллийг тархинд үзүүлдэг. Ийм ч учраас мөрийтэй тоглох донгоос нэг мөсөн салахын тулд олон удаагийн оролдлогыг хийдэг.

Хэрэв таны дотны нэгэн мөрийтэй тоглоомонд донтсон бол та тэдний зан төрхийг хүчээр зогсоож чадахгүй, харин та тусалж чадна.

  • Та амьдарч буй бүс нутгийнхаа мөрийтэй тоглоомонд донтох эмгэгтэй хүмүүсийн өөртөө туслах бүлэгт хамрагдахад туслаарай.
  • Та түүнтэй мөрийтэй тоглоом, түүнээс үүссэн үр дагаврын тухай ярилцах үедээ аль болох тайван байх хэрэгтэй.
  • Хэдий хэцүү ч гэсэн түүнтэй ярилцахдаа хэт уурлах, шүүмжлэх, сургааль хэлэх байдлаар харилцахаас аль болох татгалзах нь чухал.
  • Түүний мөрийтэй тоглоомын асуудал нь танд, бусад гэр бүлийн гишүүд, хүүхдэд нь муугаар нөлөөлж байгаа учир эмчилгээ хэрэгтэй байгааг хэлэх нь зүйтэй.
  • Мөрийтэй тоглоомонд донтох эмгэгийн эмчилгээ нь удаан хугацаа шаардах ч үр дүнтэй болохыг ойлгуулаарай.
  • Мөнгөтэй холбоотой асуудалд хил хязгаар (гэр бүлийн санхүү, банк, зээлийн дансанд хяналт тавих) тогтоогоорой.
  • Түүнийг гэр бүлийн амьдралтай холбоотой аливаа үйл ажиллагаанаас хасах, оролцуулахгүй байхаар шийдвэрлэх нь оновчгүй.